30 jaar na het zwarte F1-weekend in Imola: dit is er sindsdien veranderd

Het weekend van de Grand Prix van San Marino in 1994 beloofde al op vrijdag een duister randje te krijgen, want het had weinig gescheeld of Rubens Barrichello was de eerste coureur geweest die het leven liet tijdens dat weekend in Imola. De Braziliaan kwam er goed vanaf, maar Roland Ratzenberger en Ayrton Senna hadden minder geluk.

Senna wilde de GPDA nieuw leven inblazen

Het was uitgerekend Senna die na het dodelijke ongeluk van Ratzenberger en de bijna-fatale crash van Barrichello hamerde op het feit dat de veiligheid in de Formule 1 zwaar te wensen overliet. Op de ochtend voor zijn fatale ongeluk zocht hij zijn oude rivaal Alain Prost op en besprak hij zijn wens om de Grand Prix Drivers' Association nieuw leven in te blazen. Senna zou het voorzitterschap van de coureursvakbond op zich nemen.

Die heroprichting mocht hij zelf niet meer meemaken, maar door het uitspreken van zijn wens heeft de Braziliaanse F1-legende mogelijk levens gered. Tijdens het Grand Prix-weekend in Monaco, twee weken nadat Senna op tragische wijze het leven liet, werd de GPDA opnieuw opgericht door Niki Lauda, Christian Fittipaldi, Michael Schumacher en Gerhard Berger. Schumacher werd aangewezen als voorzitter en bleef die functie vervullen tot 2005, waarna David Coulthard het stokje overnam. Later werd de functie ingevuld door onder anderen Sebastian Vettel, Alex Wurz en George Russell.

Invloed van de GPDA

De GPDA gaf de coureurs een stem, die zeker vanuit veiligheidsoogpunt van groot belang is gebleken. De coureurs bieden een eigen perspectief op dat onderwerp, veelal uit eigen ervaring, en hebben de mogelijkheid om zich samen te pakken als de veiligheid in het geding komt.

Dat deden ze bijvoorbeeld in 2013, nadat tijdens de Grand Prix van Groot-Brittannië maar liefst zes coureurs een klapband kregen. Hierna dreigden de coureurs gezamenlijk om zich terug te trekken uit de volgende race, de Grand Prix van Duitsland, als het probleem zich ook in dat weekend weer voor zou doen. Daarop greep de FIA in en eiste verandering van Pirelli, dat noodgedwongen met een ander ontwerp kwam in een poging om herhaling te voorkomen.

Meer recent liet de GPDA van zich horen in Saoedi-Arabië, toen er op zo’n tien kilometer van het circuit een raket insloeg op een oliedepot van Aramco. De grote bazen van de Formule 1 en de FIA riepen wel heel snel dat ze niet vreesden voor hun veiligheid en dat er ‘unaniem’ zou zijn besloten om gewoon te racen.

Dat woordje viel verkeerd bij de coureurs, waarvan een aantal het niet zagen zitten om in Jeddah te blijven. De vier uur durende vergadering die volgde heeft de organisatoren ongetwijfeld het zweet op het voorhoofd bezorgd. Pas om half drie ’s nachts lieten de coureurs weten toch te zullen racen, maar ze hebben een zeer duidelijk statement afgegeven: ze zijn meer dan slechts ‘het poppetje in de auto’ en hebben de mogelijkheid om de boel af te blazen als ze dat nodig achten.

Aanpassingen aan circuits na Imola ‘94

In de nasleep van het fatale weekend in Imola onderging het Autodromo Enzo e Dino Ferrari een aantal ingrijpende veranderingen. Er kwamen grotere grindbakken en snelle bochten zoals Tamburello en Villeneuve, de plaatsen van de fatale ongelukken, werden vervangen door chicanes.

Ook andere circuits werden onder de loep genomen en er werden enkele noodoplossingen doorgevoerd voor races die in de nabije toekomst zouden plaatsvinden. Zo werd de snelle Nissan-bocht van het Circuit de Catalunya vervangen door een tijdelijke chicane en werd er aan het lange rechte stuk in Montreal een chicane toegevoegd.

Circuits waar pas later een Grand Prix op de kalender stond, werden grondiger onder handen genomen. Silverstone werd in zijn algemeen vertraagd en de uitloopzones over het hele circuit werden vergroot. Op Spa-Francorchamps werd Eau Rouge trager gemaakt en Monza verscherpte de tweede Lesmo-bocht. Ook werd de Curva Grande verder naar binnen verplaatst om meer ruimte te bieden aan een vergrote grindbak.

Onder het toeziend oog van Charlie Whiting en toenmalig FIA-president Max Mosley is bovendien een generatie nieuwere circuits gebouwd met meer aandacht voor veiligheid. Hierbij werden grote uitloopstroken gebouwd en nieuwe TecPro-barriers zorgen ervoor dat crashes beter worden opgevangen. Al deze maatregelen, gecombineerd met hekken bovenop de barrières rondom de circuits, zorgen er bovendien voor dat marshals, officials en toeschouwers beschermd worden tegen rondvliegende brokstukken.

Element van gevaar altijd aanwezig in F1

Er is veel gebeurd om de autosport veiliger te maken, maar het risico volledig uitsluiten kan nooit. Zo bleek maar weer op die andere gitzwarte dag in Suzuka 2015, waarna Jules Bianchi op tragische wijze het leven liet. In de jaren die daarop volgden werden er opnieuw veranderingen doorgevoerd, maar toch sloeg het noodlot in 2019 opnieuw toe bij Formule 2-coureur Anthoine Hubert.

Soms is de samenloop van omstandigheden zo onvoorspelbaar dat er met een dergelijk scenario nooit van tevoren rekening kan worden gehouden. Ondanks alle maatregelen waarmee de veiligheidsrisico’s zo ver mogelijk worden geminimaliseerd, zal aan de Formule 1 en andere motorsporten dan ook altijd een element van gevaar verbonden blijven.